Diz Bölgesi ve Rehabilitasyonu
Diz bölgesi, birçok yapıyı içinde barındıran karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu yapılar arasında kemikler, eklem kıkırdağı, bursalar, menisküsler, bağlar, tendonlar ve kaslar yer alır.
Diz Eklemi ve Yapısı
Diz eklemi, insan vücudunun en büyük eklemidir ve üç ana kemikten oluşur: kaval kemiği (tibia), uyluk kemiği (femur) ve diz kapağı (patella). Ayrıca, dizin dış yanındaki baldır kemiği (fibula) dış bağlarla bu ekleme katılır. Eklem kıkırdağı, bu kemiklerin yüzeyini örter ve hareket sırasında kayganlık sağlar. Bursa adı verilen sıvı dolu keseler de eklemin hareketini destekler. Menisküsler ise "C" harfi şeklinde, kenarları kalın, ortası ince iki yastıkçık olup, ekleme binen yükü azaltır ve eklem yüzeyinin aşınmasını önler.
Bağlar, Tendonlar ve Kaslar
Bağlar, diz eklemini sabitler ve esnekliğini sınırlar. Dizde dört ana bağ bulunur: ön çapraz bağ, arka çapraz bağ, iç yan bağ ve dış yan bağ. Tendonlar ise kasların hareketini kemiğe ileten yapılardır. Kaslar, dizin hareketini sağlar ve yürümek, koşmak, çömelmek gibi eylemleri gerçekleştirir.
Diz Ekleminin Hareketleri ve Problemleri
Diz eklemi bükülme (fleksiyon), düzleştirme (ekstansiyon) ve dönme (rotasyon) gibi geniş bir hareket kapasitesine sahiptir. Ancak bu hareketler sırasında çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir. Yaygın diz problemleri şunlardır:
- Ön Çapraz Bağ Yaralanması: Genellikle dizin dönme hareketi sırasında meydana gelir.
- Arka Çapraz Bağ Yaralanması: Aşırı gerilme sonucunda oluşur.
- Menisküs Yaralanması: Doğuştan veya sonradan gelişen dejenerasyona bağlı olabilir.
- Kırıklar: Travmalar, kazalar veya düşmeler sonucunda meydana gelir.
- Bursitler: Travmalar sonucu bursalarda sıvı birikmesi ve iltihaplanmadır.
- Tendinitler: Tendonların aşırı kullanıma bağlı olarak iltihaplanmasıdır.
- İliotibial Bant Sendromu: Dizin dış kısmındaki bantın sürtünmesiyle ağrıya neden olur.
- Eklem Faresi: Kemik veya kıkırdak parçalarının eklem boşluğunda serbestçe hareket etmesi sonucu oluşur.
- Patella Kayması: Diz kapağının dış tarafa kaymasıdır.
- Osteoartrit: Kıkırdağın aşınmasına bağlı olarak gelişen, yaşla beraber en sık görülen diz rahatsızlığıdır.
- Romatoid Artrit: Kronik ve değişken şiddette eklem iltihabıdır.
- Septik Artrit: Bakteriyel enfeksiyon kaynaklı diz iltihabıdır.
- Patellafemoral Ağrı Sendromu: Patella ile femur arasında oluşan ve ön diz ağrısına yol açan bir sorundur.
Diz Problemlerinde Rehabilitasyonun Önemi
Diz sorunları sonucunda ağrı, şişlik, sıcaklık değişiklikleri, eklem boşalması, hareket kısıtlılığı, kitlenme, kas gücünde azalma ve yapısal dejenerasyon gibi şikayetler ortaya çıkabilir. Doktor muayenesinden sonra, cerrahi müdahale ya da konservatif tedavi yöntemleri belirlenir. Fizyoterapist ve doktorun multidisipliner çalışmasıyla kişiye özel bir tedavi programı oluşturularak iyileşme süreci başlatılır.